First Name:  Last Name: 
[Advanced Search]  [Surnames]
Bosschaerts - Persyn Genealogical research - Geschiedenis

Geschiedenis


Antwerpen anno 1566-1585 - Wat was er aan de hand ?

Beeldenstorm
Beeldenstorm

Het is vaak nogal mysterieus waarom iets gebeurt. Waarom verhuist iemand, die rustig in Antwerpen woont opeens naar Hamburg? Waarom bouwt iemand een vestingwerk in zijn achtertuin? Om een genealogie goed te doorgronden is een zeker inzicht in de geschiedenis gewenst.

Op 20 augustus 1566 brak in Antwerpen de Beeldenstorm uit. Het was al eerder begonnen. Om precies te zijn op de 14e van dezelfde maand in Poperinge. Daar woonden toen ook veel Bosschaert(s)-en. Van Poperinge uit verspreidde de Beeldenstorm zich in enkele dagen naar Antwerpen. Het is onmogelijk om de verwoesting te beschrijven van al die mooie zaken in en rond de kerken en kathedralen in Nederland en België. Er zijn over dit onderwerp een aantal goede boeken geschreven. En de geïnteresseerde lezer vindt daaronder werken van eminente schrijvers.
De golven van de Beeldenstorm verspreidden zich over heel België en Nederland. Het was een enorme ingreep in het maatschappelijke leven. Op 23 augustus 1566 deed de Prins van Oranje een oproep tot de bevolking tot kalmte. Hij stond, uit eigen beweging, de prediking van de Protestantse leer toe. Hiermee kwam aan de directe onrust een einde.
Een jaar later, bijna op de dag precies, namelijk op 22 augustus 1567 kwam de hertog van Alva als nieuwe vice-regent van koning Philips II van Spanje in Brussel aan. De domeinen van de koning in de Nederlanden werden beschouwd en beheerd als zijn prive eigendommen. Alva legde gelijk de Antwerpse economie lam, door een belasting van 10%, of de beruchte tiende penning. Het gevolg was, dat vele kooplieden, die in voorspoed hadden geleefd, of zij nu katholiek of protestant waren, Antwerpen verlieten. In september van datzelfde jaar werd Anthonie van Staelen, de burgemeester van Antwerpen, gearresteerd. Al zijn eigendommen werden geconfisceerd. En hijzelf werd gefolterd en op wrede wijze vermoord, ofschoon hij een gelovige katholiek was, die echter de geloofsvervolging in de vorm van de Inquisitie verafschuwde. Van Staelen had eerder zijn invloed aangewend om de verspreiding van de rebellie in de vorm van de Beeldenstorm in zijn stad te beteugelen. Hij had de Dominicaner orde beschermd tegen het bloeddorstige geweld van de rebellerende meute. Maar geen van deze feiten maakte enige indruk op de ‘ijzeren hertog’, die vaak door zijn tijdgenoten wordt omschreven als een man zonder enig gevoel. Alva en de Inquisitie begonnen daarmee een schrikbewind in de Nederlanden. Alva ving aan met de bouw van een geweldig kasteel in Antwerpen. Twee duizend werklieden werden geronseld voor de bouw. Bovendien legde hij een extra belasting op aan het Antwerps stadsbestuur van 400.000 guldens om de bouw van dit kasteel te financieren. Een dergelijk bedrag is ongeveer even groot als de totale schade, die de Beeldenstorm aan Antwerpen had toegebracht. Alva zette het juridisch systeem van de stad terzijde. Hij stelde het Algemeen Pardon van koning Philips zo lang mogelijk uit, teneinde zelf zo veel mogelijk belastingopbrengsten te kunnen vergaren.

hertog van Alva
Hertog van Alva


Hertog van Alva

Op 17 november 1573 werd Alva opgevolgd door Requessens. Deze herstelde het recht van schout en schepenen. Requessens overleed al op 5 maart 1576. De Spaanse troepen werden toen slecht betaald. Als gevolg van koning Philips' gierigheid begonnen de troepen, wegens het ontbreken van soldij, op 4 november 1576 te muiten. In totaal overvielen 5500 manschappen de stad. Zij plunderden, verkrachtten en verbrandden naar willekeur. Deze nieuwe ramp over Antwerpen wordt de ‘Spaanse Furie’ genoemd. Burgers, die de soldaten niet het geëiste vrijgeld konden betalen werden gemarteld en opgehangen. Het is onmogelijk gebleken om het aantal personen te bepalen, dat op deze wijze werd verpletterd, vermoord en gegijzeld. Voor zover men vandaag nog het aantal kan schatten, werden er ruim 8.000 mensen gedood. Gedurende vele weken was Antwerpen een groot rovershol vol misdadige troepen, die het geroofde geld in het beursgebouw vergokten. Na vele weken verlieten de Spaanse troepen de stad. De tot razernij gebrachte burgerij sloopte daarop prompt het gehate door de Spanjaarden gebouwde kasteel. In 1583 viel Antwerpen ten tweeden male ten prooi aan een ‘furie’. Ditmaal was het de ‘Franse Furie’. Meer dan 1500 fransen werden door de burgerij gedood. Bij de moordpartijen kwamen slechts 80 burgers van de stad om. Van 1583 tot 1585 was Marnix van Sint Aldegonde burgemeester van de stad. Hij was tevens belast met de verdediging van de stad. De hertog van Parma, genaamd Alexander Farnese, welke een neef van koning Philips was, belegerde in 1585 de stad. Na een maandenlang beleg veroverde hij de stad op 17 augustus 1585. Hij verordonneerde, dat alle protestantse burgers binnen vier jaren de stad dienden te verlaten. Dit leidde er toe, dat de meest bekwame en meest getalenteerde burgers de stad verlieten. De handel kwijnde daardoor weg. Bovendien werd er nog een blokkade van de stad uitgevoerd, welke door een ongunstig verdrag werd gevolgd. Al deze onheilen leidden er toe, dat vele van onze voorouders het nodig achtten om de stad voorgoed te verlaten. Zij trokken naar veiliger en meer winstgevende nieuwe woonplaatsen.
de Val van Antwerpen - anno 1585
de Val van Antwerpen - anno 1585
De val van Antwerpen

Ambrosius III bijvoorbeeld, welke in 1573 geboren was, moet omstreeks 1588 met zijn vader naar Middelburg zijn ‘gevlucht’. Zo vertrok Wouter met zijn vrouw en vijf kinderen in 1589 naar Hamburg. Ook Amsterdam en Middelburg (Walcheren was toen nog een eiland), waren geliefde nieuwe vestigingsplaatsen. Maar ook dichter bij huis: Bergen op Zoom en Breda. Het edict van Parma trof in het bijzonder de inwoners van de stad Antwerpen. Daarbuiten was de trek naar het noorden niet merkbaar. Ook velen van de familie, die monnik of non waren trokken de stad uit om naar de noordelijke Nederlanden te verhuizen, waar zij of hetzij een pensioen verkregen of hun godsdienstige predikingen voortzetten. De leden van de familie namen hun geloof zeer serieus. En de familie heeft veel gelovigen gekend. Zowel in de katholieke als in de protestantse leer.


Return to Index of additional webpages
© Rudi Bosschaerts, 2007
Top of pageGo back